مرکز تحقیقات سوءمصرف و وابستگی به مواد

تعيين هزینه- اثربخشی برنامه توزيع سرنگ رايگان در مصرف کنندگان تزريقی بربروز  HIV در شهر کرمانشاه

مهدی نوروزی، علی فرهودیان، محمد حسن فرهادی، علیرضا نوروزی

مهر1395

  زمینه و هدف: از ابتدای سال 1380، اقدامات موفقی از جمله برنامه‌های کاهش آسیب و برنامه توزیع و تعویض سرنگ و سرسوزن  برای کنترل همه‌گيری HIV  در مصرف‌کنندگان تزريقی مواد اعمال شد که منجر به کاهش رشد همه‌گيری در اين گروه جمعيتی گرديد. علیرغم اجرای این برنامه، هنوز عمده‌ترين عامل گسترش همه‌گيری درايران مصرف تزريقی مواد است وتزریق با سرنگ مشترک نسبتا شایع می‌باشد.تعیین اثربخشی روشهای پیشگیری از HIV در مصرف کنندگان تزریقی مواد اطلاعات مناسبی را برای اولویت بندی خدمات پیشگیری در اختیار تصمیم‌گیران قرار می‌دهد. این مطالعه به‌منظور تعیین اثربخشی برنامه توزیع سرنگ و سرسوزن در مصرف‌کنندگان تزریقی مواد با استفاده از مدلسازی طراحی گردید.

مواد و روش‌ها: مطالعه از نوع ارزشیابی برنامه با استفاده از مدلسازی می‌باشد که برای بدست آوردن پارامترهای مدل، مطالعه پیمایشی در شهر کرمانشاه درسال 1395 طراحی گردید. در این مطالعه، کسانی که مواد را تزریق می‌کنند(مصرف‌کنندگان تزریقی مواد) در شهر کرمانشاه به عنوان جامعه هدف در نظرگرفته شدند. نمونه‌های مورد مطالعه از مراکز کاهش آسیب و از طریق نمونه‌گیری گلوله‌برفی در سطح شهر انجام گردید. اطلاعات و پارامترهای مورد نیاز برای مدلسازی از طریق پرسشنامه استاندارد و آزمایشهای ژنتیکی جمع‌آوری گردید. سپس با استفاده از مدلسازی استاتیک بروز سالانه HIV در گروه از افراد( تحت پوشش بودند و کسانی که تحت پوشش نبودند) برآورد گردید. در نهایت اختلاف بروز در دو گروه بعنوان اثربخشی در نظر گرفته شد. کلیه آنالیزهای از طریق نرم افزار STATA نسخه 11 و نرم‌افزار Ersatz انجام گردید.

نتایج: بر اساس مدل استفاده شده در این مطالعه، بروز سالانه قابل انتظار HIV در کسانی که درتماس با برنامه نیستند 5/29 در 100 نفر مصرف‌کننده تزریقی و در گروه در تماس با برنامه حدود 8/6 در 100نفربرآورد گردید. به نظر می‌رسد که علیرغم تحت پوشش بودن این افراد، استفاده از تزریق غیرایمن و رفتارهای مرتبط با اچ‌آی‌وی در گروههای تحت پوشش هنوز شایع است ولذا توجه به سطح پوشش برنامه ( مانند تعداد سرنگهای توزیع شده به تعداد دفعات تزریق) حایز اهمیت است. در این مطالعه مشخص گردید که اجرای برنامه می‌تواند از7/22مورد عفونت اچ‌آی‌وی به ازای هر 100 نفرمصرف کننده تزریقی مواد در سال پیشگیری کند.

نتیجه‌گیری: نتایج مطالعه حاضر همسو با سایر مطالعات انجام شده در دنیا می باشد و نشان می‌دهد که اجرای برنامه توزیع سرنگ و سرسوزن نقش مهمی در کاهش بروز HIV در مصرف‌کنندگان تزریقی دارد. هر چند که توجه به بخش پوشش کمی و کیفی برنامه باید مورد توجه قرار گیرد.

 واژگان کلیدی: مصرف‌کنندگان تزریقی مواد-برنامه توزیع سرنگ و سرسوزن-مدلسازی