مرکز تحقیقات سوءمصرف و وابستگی به مواد

عنوان طرح:

بررسي فراواني آلودگي به ويروس­هاي HCV،HBV ، HIV و ميكروب تريپونما پاليدوم در معتادان تزريقي دستگير شده در سطح شهر تهران در سال­هاي 85-84 در حين دستگيري و هنگام ترخيص

مينو محرز

1387

مقدمه   

امروزه يکي از موضوعات مهم بهداشتي انتقال بيماري­هاي عفوني بويژه آلودگي­هاي منتقله از طريق خون نظير هپاتيت و ايدز و لزوم پيشگيري از انتقال آنها از طريق قطع زنجيره انتقال و اقدامات سالم ­سازي و غربالگري خون­ ها و جلوگيري از گسترش رفتارهاي پرخطر در جامعه می­باشد.

معتادان تزريقي [1]گروهي از افراد جامعه هستند كه به علت رفتارهاي پرخطر خصوصاً استفاده از وسايل تزريقي مشترك در معرض انواع عفونت­ها مي­ باشند. ويروس هپاتيت  B، هپاتيت C و ويروس نقص ايمني انساني (HIV) مهم­ترين اين عوامل هستند. اين ويروس­ها از نظرساختماني با وجود پوشش ليپيدي و از نظر راه انتقال يعني انتقال از طريق خون وجه اشتراك دارند. استفاده از سرنگ مشترك مهم­ترين عوامل خطر براي انتقال اين عفونت­ها در بين معتادان تزريقي مي­باشد.

 استفاده از مواد مخدر تزريقي يكي از مهم­ترين  رفتارهاي پرخطر جهت انتقال ويروس­هايHBV ،HCV   و  HIV مي­باشد. اين عفونت­هاي ويروسي در بين جمعيت زندانيان به مراتب شايعتر از جمعيت عادي مي­باشند. مطالعة حاضر بر روي معتادان تزريقي دستگير شده در سطح شهر تهران جهت بررسي شيوع عفونت­هاي فوق با اخذ رضايت شركت كنندگان انجام شد. اين مطالعه شامل دو بخش اصلي است:

 الف- يك مطالعة مقطعي[2] پايه جهت دريافت نمونة خون از معتادان تزريقي در بدو دستگيري آنها و آغاز بازپروريشان جهت ارزيابي شيوع عفونت­هاي HBV ،HCV  و HIV و سيفيليس و همچنين ارزيابي فاكتورهاي خطر ابتلاء به عفونت­هاي فوق.

 ب- يك مطالعة آينده نگر جهت تخمين ميزان بروز عفونت HIV در بين معتادان تزريقي دستگير شده پس از بازپروري سه ماهة آنها.

اهداف پژوهش:

هدف اصلي اين طرح بررسي فراواني آلودگي به ويروس­هاي HIV، HBV، HCV و ميکروب تريپونما پاليدوم در معتادان تزريقي دستگير شده در سطح شهر تهران در سال­هاي 85- 84 در حين دستگيري و هنگام ترخيص است.

روش تحقيق:

اين مطالعه شامل دو بخش اصلي است: الف- يك مطالعةcross sectional  پايه جهت دريافت نمونه خون از معتادان تزريقي در بدو دستگيري آنها و آغاز بازپروريشان جهت ارزيابي شيوع عفونت­هايHBV  ،HCV   و HIV و سيفيليس و همچنين ارزيابي فاكتورهاي خطر ابتلاء به عفونت­هاي فوق. ب- يك مطالعة آينده نگر جهت تخمين ميزان بروز عفونت HIV در بين معتادان تزريقي دستگير شده پس از بازپروري سه ماهة آنها.

جمعيت مورد مطالعه، 499 نفر از معتادان تزريقي دستگير شده در سطح شهر تهران جهت گردآوري آنها در مراكز بازپروري بودند. اين جمعيت توسط پليس شناسايي شدند و آن دسته از جمعيت مورد مطالعه كه توسط پزشك معتمد مركز، به عنوان معتاد تزريقي معرفي مي­ شدند، جهت بازپروري به مدت 3 ماه وارد مطالعه مي­شدند. پس از اخذ رضايت نامه از هر فرد، پرسشنامه­ اي در قالب مصاحبه پزشك با آن فرد تكميل مي­شد. در آغاز بازپروري، نمونه خون جهت انجام تست­هاي HIV،HBV ،HCV و VDRL گرفته مي­شد. در پايان بازپروري و در هنگام آزاد كردن جمعيت مورد مطالعه در پايان ماه سوم، از آن دسته از افرادي كه تست HIV  اولية آنان منفي بود، مجدداً نمونه خون گرفته شد تاHIV ELIZA test و همچنين P24 Ag test جهت رد يا تأييد نتيجه آزمايش اوليه انجام گردد.

بحث و نتيجه­ گيري:

نتايج حاصله از آناليز آماري مطالعه صورت گرفته به شرح زير است: از 468 افراد شركت كننده در مطالعه، 7/23% HIV+، 5/79 % HCV+ و 9/5 % HBS Ag+ و 9/1 % VDRL+ بودند. شايعترين ماده مخدر مصرفي، مشتقات ترياك بود. دومين ماده مخدر مصرفي شايع هروئين (6/74%) و پس از آن، كراك (16%) بود. 81% از افراد مورد مطالعه سابقه تماس جنسي داشتند كه از اين تعداد،  5/27% سابقة تماس جنسي با زنان خياباني و 6/5% سابقة تماس جنسي با ديگر مردان و 5/7%، سابقة تماس جنسي در حين دستگيريشان را مي­دادند. در آناليز دو متغيره تنها دو فاكتور سن و محل تولد با شيوع HIV در اين جمعيت ارتباط معني­ دار داشتند. به طوري­ كه افراد مسن­تر، در معرض خطر بيشتري جهت ابتلاء به HIV قرار داشتند. همچنين خطر ابتلاء به عفونت HIV در آن دسته از افراد مورد مطالعه كه متولد غرب يا جنوب ايران بودند، بيشتر از افرادي بود كه متولد تهران بودند. همچنين استفاده از مواد مخدر در زندان، به وضوح با وضعيت تست HIV اين افراد ارتباط داشت. در پايان بازپروري، از 224 نفر تست HIV Ab و P24 Ag مجدداً به عمل آمد كه از اين تعداد، 9 نفر، آزمايشات مجددشان مثبت شد. اين آمار در طول يك سال، 25% تخمين زده شد. همچنين در يك نفر از اين جمعيت، كه P24 Ag test اوليه وي منفي بود، تست مجدد در پايان بازپروري، مثبت شد. اين آمار در طول يكسال، 8/2% تخمين زده شد. از اين مطالعه چنين بر مي­آيد كه يك رابطة معني ­دار بين دستگيري معتادان تزريقي و گردآوري آنها در مراكز بازپروري و افزايش بروز عفونت HIV وجود دارد. به طوري كه مي­توان گفت دستگيري اين افراد و گردآوري آنها در يك محل، زمينه را براي استفاده از سرنگ­هاي مشترك جهت تزريق فراهم نموده و سبب تشويق ايشان جهت انجام رفتارهاي پرخطر ديگر مي­شود.