چکيده

عنوان طرح: طراحی و سنجش کارآیی بسته بازتوانی عصبی شناختی برای بیماران وابسته به مت آمفتامین فارسی زبان

مجری طرح: دکتر علی فرهودیان

همکاران طرح: تارا رضاپور، رضا دانشمند، احمدرضا سمیعی، علی رضا نوروزی، حامد اختیاری

 مرداد1395

زمبنه و هدف: به‌عنوان یک راه‌کار درمانی، بازتوانی‌شناختی به‌نظر می‌رسد یکی از تکنیک‌های موفق در بهبود عملکردهای شناختی آسیب‌دیده در بیماران آسیب‌مغزی مورد استفاده قرار گیرد. افراد وابسته به‌مواد، جزء یکی از این بیماران هستند که نه‌تنها برای بهبود اختلالات شناختی خود بلکه برای موفقیت در درمان استانداردشان نیاز به این راه‌کار درمانی دارند. مطالعه حاضر با هدف بررسی اثربخشی یک برنامه طراحی شده بازتوانی‌شناختی برای بیماران وابسته به مت‌آمفتامین و اپیویید انجام شده است.

مواد و روش: در تحقیق حاضر، 120 بیمار وابسته به مت‌آمفامین و هروئین (میانگین‌سنی 47/32 سال) از یک مرکز اقامتی شرکت نمودند و به‌طور تصادفی در یکی از دو گروه مداخله و کنترل فعال(شم) تقسیم‌شدند. گروه مداخله، 16 جلسه یک‌ساعته تمرینات شناختی برنامه طراحی‌شده را در طی دو ماه در مرکز دریافت نمودند. برای گروه کنترل نیز، نقاشی به‌عنوان مداخله شم و به‌میزان مشابه با مداخله اصلی، درنظرگرفته شد. ارزیابی‌های شناختی در چهار نوبت پایه(پیش از آغاز مداخله)، میان دوره(هفته چهارم)، پایان مداخله (هفته هشتم) و یک ماه بعد از پایان مداخله (هفته دوازدهم) از هر دو گروه بعمل آمد. علاوه بر ارزیابی‌های شناختی، خروجی‌های درمان اعتیاد در طی دوره یک ماهه پیگیری مورد بررسی قرار گرفت. داده‌های جمع‌آوری شده با استفاده از روش‌های آماری مدل خطی ترکیبی، تحلیل واریانس، آزمون تی و همبستگی پیرسون در نرم‌افزار SPSS  نسخه 20 مورد تجریه و تحلیل قرار گرفتند.

یافته‌ها: نتایج به‌دست آمده حاکی از اثربخشی برنامه طراحی‌شده در گروه مداخله بود. مدل خطی ترکیبی اثر نوع مداخله و زمان را برای معیارهای شناختی موردسنجش معنادار نشان داد(05/0≥p). خروجی‌های درمانی که در قالب تعهد در درمان، تعداد دفعات لغزش و میزان ولع مورد ارزیابی قرار گرفت، نتایج حاکی از اثرگذاری مداخله بازتوانی‌شناختی بر کاهش دفعات لغزش گروه مداخله بود.

نتیجه‌گیری: به‌طور کلی، نتایج طرح حاضر نشان از اثربخشی استفاده از برنامه طراحی شده در بهبود کارکردهای شناختی و خروجی‌های درمانی اعتیاد است و می‌تواند به‌عنوان یک راه‌کار درمانی مکمل برای بیماران وابسته به هروئین و مت‌آمفتامین درنظرگرفته شود.

کلید‌ واژه‌ها: بازتوانی عصبی‌شناختی، نیکوریدا، کارکردهای شناختی، اعتیاد